Het demissionaire kabinet komt vandaag in haar wijsheid met een richtlijn voor het omgaan met sociale media onder de 15 jaar. Ook zouden kinderen tot en met groep 7 geen smartphone moeten gebruiken. Bij Clipjesfabriek werken allemaal Gen Z’ers (en een enkele millenial) gespecialiseerd in het werken met sociale media. Wat vinden zijn van de richtlijn?
Lynn (was 3 jaar geleden 15 jaar): Ik ben er aan de ene kant wel mee eens dat kinderen vanaf 15 op sociale media mogen en een telefoon vanaf groep 8. Ik kreeg zelf ook mijn telefoon toen ik naar de middelbare ging en ik snap nu waarom. Sociale media kan erg schadelijk zijn voor kinderen en je ziet nu steeds meer dat minder kinderen bijvoorbeeld buiten gaan spelen. Aan de andere kant kan sociale media ook iets goeds zijn voor de sociale ontwikkeling. Maar ik vind toch dat het beter is om later de telefoon aan kinderen te geven zodat ze ook nog lekker kunnen genieten van kind zijn en buiten spelen in plaats van de hele dag achter een scherm zitten.
Laura van Weerdhuizen (was 6 jaar geleden 15 jaar): Ik denk dat er heel veel nadelen aan het gebruik van telefoons bij jongeren zijn, maar ook voordelen. Ik had zelf tot mijn 11e geen telefoon, ik denk dat ik toen ook nooit een telefoon gemist heb. Het was soms even lastig dat je bijvoorbeeld je ouders niet meteen kon bereiken, maar er was altijd wel ergens een huistelefoon of een andere ouder met een mobiele telefoon. Pas toen iedereen om mij heen een mobiele telefoon kreeg, wilde ik er ook graag een. Dit heeft meer te maken met het willen meedoen met ‘de rest’, het is niet leuk als iedereen om je heen met elkaar kan communiceren op die manier en jij niet mee kan doen. Met een verbod kun je dit goed voorkomen. Het is vooral goed om ouders en kinderen te blijven informeren. En als ouder goed op te letten op het telefoongebruik van je kinderen.
Emma Stikker (was 6 jaar geleden 15 jaar): Ik ben het er wel mee eens dat er een leeftijdsgrens op sociale media komt. Ik had zelf ook pas een ‘beltelefoon’ in groep 7/8 zodat ik kon laten weten als ik bij iemand ging spelen in de middag. Het feit dat kinderen op een hele jonge leeftijd zoveel sociale media prikkels krijgen is gewoon slecht voor hun ontwikkeling. Moet je nagaan dat een kind van 13 alles te zien krijgt over slechte middelen, het ideale lichaam hebben, online pesten… Met dat soort dingen moeten jonge kinderen gewoon niet bezig zijn. Kinderen kunnen in de online wereld niet alleen maar ‘kind’ zijn.
Sterre van Haren (was 7 jaar geleden 15 jaar): Aan de ene kant denk ik: het zou goed zijn als kinderen minder op social media zitten. Minder sociale druk, minder vergelijken, gewoon wat meer rust in je hoofd. Dat lijkt me alleen maar gezond voor de ontwikkeling. Maar tegelijk vraag ik me af hoe je dat gaat handhaven. Stel dat je zo’n verbod instelt, maar ouders helpen daar niet bij, letten daar niet op — dan krijg je weer ongelijkheid. De ene helft van de klas mag het wel, de andere niet. Dat kan juist voor meer druk zorgen. En waar trek je dan precies de grens? Groep 8? Klas 1? Wat ik ook belangrijk vind: social media is niet alleen maar slecht. Het kan ook echt bijdragen aan je creativiteit, je zelfbeeld, het vormen van een mening, noem maar op. En voor sommige jongeren is het ook gewoon dé manier om zich te uiten of contact te houden. Dus moet je “alles verbieden”? Misschien even wachten tot de middelbare school? Zijn ze dan op eens wel oud genoeg? En ja, nog iets: mag je überhaupt zomaar zeggen “jij mag geen telefoon” of “jij mag geen toegang tot social media”? Dat raakt ook aan rechten, zoals in Trouw wordt genoemd. Ik denk dat ouders daar een belangrijkste rol in moeten spelen, in plaats van dat de overheid het helemaal gaat dichttimmeren. Kortom; ik begrijp de zorgen, en ik denk ook echt dat er iets moet gebeuren rondom hoe jong kinderen al online zijn. Maar ik geloof niet dat een totaalverbod de oplossing is. Misschien moeten we de platforms zelf harder aanpakken, in plaats van de kinderen.
Lone Kist (was 10 jaar geleden 15 jaar): Het gaat wat mij betreft niet alleen om wat sociale media met kinderen doet, maar met mensen in het algemeen. Ik merk het ook bij mezelf: ik stel dingen uit, raak snel afgeleid en betrap mezelf op ‘doomscrollen’. En dat terwijl ik 25 ben. Voor kinderen is het nog moeilijker om die keuzes bewust te maken. Terwijl het op die leeftijd hun ontwikkeling beïnvloedt en het bepalend is voor hoe ze de rest van hun leven met hun telefoon omgaan.
We onderschatten hoeveel invloed deze platforms hebben. De meeste mensen weten niet hoe schadelijk het is, behalve de topmensen binnen die bedrijven. En die zorgen er dan ook voor dat hun eigen kinderen er niet aan blootgesteld worden, terwijl ze het wel verkopen aan de rest van de wereld omdat het winst oplevert.
Het kan simpelweg niet gezond zijn voor je brain chemistry om binnen één minuut te worden blootgesteld aan beelden van oorlog, het perfecte leven van een influencer, racistische reacties onder een nieuwsbericht en een video over afvallen. Het brein krijgt geen moment rust.
We zijn verleerd om gewoon met onze gedachten te zijn. We hebben constante prikkels nodig om ons dopamine level op peil te houden. Om dat patroon te doorbreken, moeten we weer langere, tragere activiteiten doen: wandelen, lezen, iets maken met onze handen, sporten. Maar dat kunnen we niet zomaar van kinderen verwachten. Zelfs veel ouders weten het niet meer, omdat zij ook verslaafd zijn.
Ouders of kinderen waarschuwen is duidelijk niet voldoende, dus moeten we kijken naar de bedrijven zelf. Geef ze een wettelijke plicht om hun apps minder verslavend te maken. Verplicht tijdslimieten, waarschuwingen en strengere leeftijdscontroles. Door richtlijnen op te stellen voor ouders pakken we het symptoom aan, niet de oorzaak.
Emily Boone (was 15 jaar geleden 15 jaar): Als millennial die zelf zonder smartphone is opgegroeid en veel buiten heeft gespeeld, kan ik deze richtlijn ergens begrijpen. De normalisering van schermen en algoritmes op jonge leeftijd heeft veel invloed op hoe kinderen zich ontwikkelen. De constante prikkels, het vergelijken van elkaar op sociale media, en de manipulatie van aandacht zijn kwalijk. Je ziet naar mijn idee ook wel verschil met hoe kinderen omgaan met op beeld zijn. Kijk bijvoorbeeld naar de groei in het gebruiken van skin care producten, wat helemaal hip is op TikTok maar waar kinderen eigenlijk te jong voor zijn, en daarom nu huidproblemen ervaren. Of kinderen van 13 jaar die al bezig zijn met zoveel mogelijk kilo’s kwijtraken omdat ze dit op TikTok hebben gezien, wat zorgt voor meer eetstoornissen.
Maar ik ben zeker geen voorstander van het verbieden van sociale media. Ik ben zelf niet opgegroeid met een smartphone, maar wel met YouTube-ers die coming out video’s maakten. Online was voor mij de eerste plek waar ik representatie terug vond. Juist voor jongeren die opgroeien als buitenbeentje in hun directe omgeving, denk aan trans en queer kinderen, kan sociale media een uitkomst zijn. Dat kan letterlijk het verschil maken tussen je alleen en kapot voelen, of weten dat je bestaat en dat je niet gek bent. In een wereld waarin scholen en gezinnen vaak nog onveilig zijn voor lhbti+ jongeren en waar dit eigenlijk steeds erger wordt. Denk aan Trump en de verrechtsing van de wereld. Het internet is soms de enige plek waar je je wel even thuis kan voelen.
Wat mij betreft moeten we werken aan een veilige omgeving voor jongeren en kinderen. Als de offline wereld niet veiliger wordt voor gemarginaliseerde jongeren, ontneem je hen misschien juist die ene plek waar ze zich wél gezien voelden. Het helemaal verbieden lijkt me extreem en daar mist nuance. Want wat als een kind ouders in het buitenland heeft? Mogen ze dan niet met hun smartphone contact met hen opnemen? Of wat als kinderen een onveilige thuissituatie hebben? En hoe wordt dit gehandhaafd? Komt de politie langs om smartphones af te pakken?
Regels zoals telefoons verbieden op scholen vind ik logischer. Dat mocht ik vroeger ook nooit, en het lijkt me goed als de kinderen gewoon op school gefocust kunnen werken. Daarnaast lijkt me in dit geval TikTok en andere platformen de grote boosdoeners, in plaats van de kinderen zelf. Nou begrijp ik dat ons kabinet daar vrij weinig aan kan doen, maar om de kinderen hiervoor te straffen vind ik discutabel!
